در این مقاله در رابطه با جزئیات روش استخراج سنگ نمک خواهیم خواند :
معدن درتعریف یعنی محل یا مکانی که انواع یا یک نوع خاص از فلزات یا سنگ و مواد طبیعی در آن انباشته شده باشد البته تعریف اصولی تر آن یعنی موادی که ارزش اقتصادی داشته باشند.
اما در کل مسلمل محل تجمع و دپوی خاک هم میتوان یک معدن باشد ولی در عمل آن دسته مواد که ارزش اقتصادی دارند مسلما معدن خواهند گفت.
در عبارت دیگر تجمع یک ماده طبیعی که به صورت طبیعی و بدون دخل و تصرف انسان در آنجا جمع شده یا تشکیل شده است را معدن میگویند.
معدن در لغت یعنی جای اصلی و مرکزی هر چیزی
ما انسانها در زبان و گفتار روزانه خود شاید بارها به این کلمه اشاره کرده باشیم و حتی از مفهوم کلمه معدن در جملات و اهداف اطلاع رسانی خود نیز بهره ببریم.
بعنوان مثلا شاید شنیده باشیم فلان مکان معدن ویروس است .یا فلان محل معدن میکروب است . فلان شهر معدن اجناس خارجی است و ……
به کل معدن یعنی محل تجمع و دپوی یک چیز .اما در صنعت معدن و معدن کاری و مخصوصا منظور ما دراین مقاله که درخصوص نمک میباشد و مسلما از معدن نمک حرف خواهیم زد همان محل تجمع و تشکیل ودپوی مواد فلزی یا غیر فلزی یا خاک و سنگ و … که ارزش اقتصادی دارند.
تعدادی از معادن مثل : معدن طلا ، نعدن الماس ، معدن مس ، معدن ذغال ، معدن سنگ گرانیت ، معدن باریت ، معدن صدف ، معدن زوئلیت ، معدن سنگ ساختمانی ، معدن گچ ، معدن نمک ، معدن نمک پاینده و صدها نوع دیگر معدن.
معادن معمولا به دو صورت معدن سطحی و معدن زیر زمینی وجود دارند . درخصوص معدن سطحی معمولا همان معادن کوه یا کوه های که اعلب ما انسانها دیده ایم و اما درخصوص معادن زیرزمینی که برداشت محصول از زیر زمین انجام میشود ، البته معادن دریاچه ای و دریایی نیز وجود دارند که جز همان معادن سطحی میشود درنظر گرفت مثل معادن نمک دریاچه یا نمک دریایی
یکی از معادن موجود در دنیا و البته کشور ما ایران معادن نمک هستند.
جالب است بدانید که پایتخت نمک کشور در شهرستان گرمسار است ، گروه معادن و کارخانجات نمک پاینده یکی از بزرگترین برند های صنعت نمک در دنیا تعداد 2 واحد معدنی نمک بزرگ منطقه را در اختیار دارد.
خوب است بدانیم که معادن نمک در دنیا معمولا یا به صورت معادن نمک کوهی وجود دارند یا نمک های دریاچه ، دریا البته نمک های دریا جز معدن نمک محسوب نمیشود زیرا محصول نمک بدست امده حاصل استخراج و تفکیک و تسویه و سایر عملیات کارخانه ای ودرنتیجه دریافت نمک از آب دریا بوده و بهتر است براساس نظر اکثر کارشناسان نمک های دریائی را حاصل معدن نمک دریا نمیدانند ئ فقط نمک های کوهی عملا جز معادن نمک به حساب می آیند.
معادن نمک ، کوه نمک
تاریخ معدن نمک و پیشینه تاریخی استخراج معادن نمکی
یکی از قدیمی ترین معادن نمک دنیا معدن نمک ویلیچکا در کشور لهستان است که پیشینه تاریخی و استخراج نمک از این معدن نمک بزرگ و کهن سال حدودا به قرن 13 (سیزدهم ) مربوط میشود و اتلبته این معدن تا سال 2007 میلادی یعنی تا 13 سال قبل نیز مشغول به تولید و استخراج بوده است جالب است بدانیم که معدن نمک کذکور در 13 طبقه و یکی از بزرگترین معادن نمکی زیرزمینی دنیا به حساب می آید البته از سال 2007 این معدن به محلی برای گردشگران تبدیل شده است.
البته نمک و معدن نمک در کشور ایران نیز از پیشینه تاریخی و البته از اتفاقات و کشفیات جالبی برخوردار است که در دنیا قابل توجه بوده.
معدن نمک چهره آباد : این معدن نمک که در زنجان وحود دارد و مسلما همه ما به دلیل کشف مردان نمکی در آن اسم این معدن نمک را قطعا شنیده ایم . پیشینه استخراج نمک از این معدن نمک را حدودا به 500 سال قبل از میلاد مسیح برمیگردد.
قبل از شروع موضوع استخراج و روش های استخراج نمک در معادن نمک ابتدا به تعدادی از کلمات و اصطلاحات معدن کاری و مخصوصا معادن نمک اشاره میکنیم
معدن: محل یا مکانی که ذخیره ماده معدنی یعنی همان سنگ نمک در آنجا وجود دارد
ذخیره قابل استخراج : ماده معدنی .نمک قابل استخراج از معدن. آن مقدار سنگ نمکی که میتوانیم از معدن استخراج کنیم.
طرح معدن : گزارش و طرحی که توجیه و منطقی و علمی و اقتصادی از ابعاد و دیدگاه های مختلف معدن نمک و بازار نمک و روش استخراج و هزینه و …. در مورد استخراج نمک و … و خلاصه اگکر بگوئیم طرح معدن یا طرح هر تولید و هر کاری را میتوان گفت عملا توجیه کردن و یا راضی کردن و یا دلیل منطقی برای انجام آن کار.
عمر معدن : منظور از عمر معدن در معادن و البته معادن نمک را میتوان از دو دیدگاه تعریف کرد .اول عمر معدن نمک یعنی مدت زمانی که براساس تخمین های زمین شناسی و … طول کشیده است تا ماده معدنی یعنی نمک تشکیل شود.
معنی و تفسیر دیگر از عمر معدن نمک یعنی : باتوجه به تاریخ و مدت زمان پروانه اکتشاف و استخراج و مهره برداری از معدن و تولید سنگ نمک چه مدت است از این تاریخ گذشته است ؟
ذخایر قابل استخراج : یعنی مقدار ذخیره نمک و سنگ نمک موجود در معدن نمک که قابل دسترسی و استخراج کردن است
معدنکار و معدنچی : در مفهوم به کسی گفته میشود که در معدن نمک کار میکند و البته میتوان از کارگر معدن تا مدیران و مهندسین معدن نمک تا مالک یا همان بهره بردار معدن نمک را میتوان معدنچی یا معدنکار گفت.
کانی : کان همان ماده معدنی هست بعنوان مثال نمک را جز کانی های غیر لزی درنظر میگیرند البته تعریف کانی در علم و تعریف البته از یک کلمه فارسی اصیل به نام کان که در زبان عرب به مفهوم معدن تفسیر میشود و عملا کانی ماده طبیعی و ارگانیکی است که جامد است (سنگ نمک و نمک جامد و طبیعی است ) که ترکیبات شیمیایی نسبتا پایداری دارد
اکتشاف معدن نمک : در تعریف ساده یعنی پیدا کردن ماده معدنی که منظور پیدا کردن سنگ نمک و نمک یا همان معدن نمک است در طبیعت که البته قبلا به نام شخص یا شرکتی ثبت نشده باشد و آزاد باشد
حقوق دولتی : مبلغ و حق دولت است که به ازای تناژ و مقدار سنگ نمک یا نمک استخراج شده و برداشت شده از معدن میبایست به سازمان صنعت معدن تجارت پرداخت شود البته موضوع نحوه تعین و مشخص کردن میزان و حتی مبلغ فی حقوق دولتی معادن نمک خود یک موضوع مستقل و قابل بحث است.
سینه کار : در یک معدن و وسعت و مجموعه معدن نمک پیمانکار و مالک معدن میتوان نقاط مختلفی را برای کار و استخراج ماده معدنی یعنی همان نمک مشخص کند ودرانجا کار کند قسمتی از یک معدن نمک را که عملیات اماده سازی و باطله برداری و .. انجام شده و در حال برداشت یا اماده برداشت ماده معدنی یعنی نمک میباشد . یک معدن نمک میتواند یک عدد سینه کار یا چندین سینه کار داشته باشد.
نقطه زنی : نقاط و محدوده مجاز یک معدن براساس مجوز صادره و همچنین محل کار یا استخراج یا هر عملیات دیکری در یک معدن نمک را از طریق نقطه های طول و عرض جغرافیای و چی پی اس مخص میکنند.
سور : سور یک اصطلاح محلی در معادن نمک است . ذر بعضی از معادن نمک لایه های نمک از یک دیگر جدا شده اند یا دو نوع لایه نمکی به یک دیگر متصل شده اند به این نقاط سور یا سول هم میگویند البته این محل اتصال با موضوع لایه لایه بودن نمک متفاوت است و معمولا سور یا سول در معدن نمک به صورت یک لایه یا خط به عمود رفته و ظاهرا شبیه ان است که با یک چاقوی بزرگ یک کوه را از وسط بریده باشیم در محل این اتصالات معمولا آب باران وارد منطقه میشود یا باعث ترک های بزرگ در سینه کار یا سقف تونل های نمکی میشود.
حریم معدن : به مرز بین دو معدن حریم گفته میشود معمولا بین دو معدن نمک حدودا 20 تا 80 متر حریم وجود دارد که در اختیار هیچ کدام از بهره بردارها نیست.
بهره بردار : به شخص یا شرکت که مجوز استخراج از یک معدن نمک را از سازمان گرفته باشد بهره بردار میگویم.
مواد : به مواد منفجره شامل چاشنی انفجاری و آمفو و … مواد میگویند.
باطله : به هر نوع ماد و کانی های موجود در معدن که بجز مواد معدنی مورد نیاز پروانه معدن باشد یا عدم نیاز بهره بردار باشد یا باعث خراب شدن کیفیت و … ماد معدنی بشود باطله گفته میشود.
در معادن نمک معمولا ، خاک ، نمک های قرمز رنگ ، نمک های سیاه رگه سیمانی، نمک های مخلوط شده با گل ، نمک های به رنگ قهوه ای کمرنگ متمایل به کرم و …. و رگه های گچ باطه معدن نمک میگویم.
عبارت و اصطلاحات معدن و معدن کاری بسیار زیاد است گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده در این مقاله اختصاصی سعی کردیم اندکی از این عبارات را به صورت بسیار ساده و بازبانی معمولی توضیح داده باشیم.
دراینجا ما به روش استخراج معادن دیگر مانند معدن سنگ یا معدن طلا و گوگرد و … کاری نداریم و موضوع مقاله درمورد نمک است.
در گذشته که مواد منفجره وجود نداشته است نمک در معادن نمک با کارگز و بیل و کلنگ استخراج میشده است و با چهار پایان مواد معدنی یعنی سنگ های نمک استخراج شده را به شهر میبردن.
نشانه های استخراج با بیل و کلنگ هنوز در بعضی از معادن قدیمی موجود است .
شاید براتون جالب باشد اگر بگوئیم همین الان در کشورهای مثل پاکستان نیز نمک ها در بعضی از معادن نمک به وسیله دست و بیل و کلنگ استخراج میشوند.
روش استخراج با بیل و کلنگ درگذشته معایب بزرگی داشت.
شاید به همین دلایل و البته با توجه به ماهیت نمک که گند زدای میکند و ضدعفونی کننده خوبی بوده است درزمان خود لذا نمک به یک کالای استراتیژیک در گذشته تبدیل شده بوده.
معادن نمک به دو صورت استخراج میشوند :
نمک و معادن نمک کوهی در سال های کمی دورتر مثلا تا حدود 20 سال گذشته اکثر معادن قبل از این به صورت روباز کار میکردند.
استخراج نمک در معادن نمک به صورت روباز
نمک در ساختار زمین شناسی معمولا به همراه باتطله های است که شامل گچ . خاک و گل. رگه های سیاه . سیمانی و نمک قهوه ای و … که مسلما نیاز است از نمک جدا شود در نتیجه در استخراج نمک در روش رو باز که البته طی سال های گذشته کم کم این روش منسوخ شده است قبل از شروع عملیات استخراج نمک و فروش در بازار میبایست مراحل ذیل انجام شود.
در معدن نمک یا کوه نمک معمولا روی کوه یا همان روی نمک خاک و رگه های گچی وجود دارد که از طرفی براس استخراج به روش روباز راه کاری نبوده جز آنکه نمک را از بالاترین ارتفاع ممکن استخراج نموده و به سمت پائین حرکت کنند.
برای همین منظور مجبور هستیم سایر مواد و با طله های موجود در کوه که روی نمک قرار گرفته را از آن دور کنیم این عمل را در معدن نمک باطله برداری میگوئیم ، در ذیل یک نقشه از محدوده قسمتی از یک معدن نمک مشخش شده که در آن رنگ زرد رنگ نمک است.
اگر در معدن نمک بالا ( برشی فرضی از یک منطقه ) هر کدام از رنگ ها را به شرح ذیل فرض کنید :
در زیر یک نمونه دیگر از کوهای یک معدن نمک در منطقه که مربوط به گروه معادن نمک پاینده از شرکت نمک پاینده است نشان داده شده :
اگر توجه کنیم به راحتی دیده میشود که منطقه فقط نمک نیست و البته خود این نمک نیز به راحتی قابل دست رسی نبوده و در سطح کوه خاک وجود دارد.
این خاک ها به دلیل گذشت زمان و بارندگی مثلما به آب گل تبدیل شده و 100درصد به بافت نمک و سنگ نمک نفوذ کرده است به همین دلیل معمولا درابتدای استخراج نمک در روش استخراج روباز برداشت های اول نمک های صاف و یک دست نیست و با پیشروی کم کم به سنگ نمک صاف و یک دست میرسیم یعنی تا آنجائی که دیگر خاک و گل به داخل نمک ورود نکرده باشد.
ما در ذیل روش های موجود در استخراج سنک نمک به روش روباز را در نمونه ترسیم شده شکل برش عمودی مورد برسی قرار میدهیم
در روش روباز موارد ذیل ممکن است باتوجه به نقشه برداشت شده از منطقه ( نمونه شکل برش عمودی معدن نمک که در تصویرمیبینیم
(توضیح ) اگر متوسط و عرف مته های حفاری در معادن نمک را 3متر درنظر بگیریم ( مته های فاری معادن نمک 1.5 متر و 3 متر و 6 و …. میباشد که در دستگاه چکش قرار میگیرد این مته ها در داخل خود یک شیار دارند که بوسیله بادی که از کمپروسور تولید و به دستگاه چکش منتقل شده و مته را به چرخش در می آورد نوک مته ها در داخل سوراخ خای حفر شده میچرخد و نمک پودر شده که براثر چرخش
بوسیله بادی که از چکش وارد مته میشود به بیرون هدایت میکند
نمونه عکس چکش
روش وصل شدت چکش به منبع تولید باد با شیلنگ
(توضیح ) جالب است بدانید معمولا در یک محل استخراج به صورت میانگین از منبع تولید باد در معادن نمک دو دستگاه چکش و یک دستگاه پیکور مخصوص خورد کردن سنگ های نمک بزرگ استفاده میشود و اگر تعداد بیشتری از حد بخواهیم چکش بگیریم فشار باد ها کم شده و عملیات حفاری را کند و گاها متوقف میکند جدا از اینکه به خود دستگاه تولید باد نیز فشار وارد خواهد کرد از طرفی چون در معادن نمک معمولا روزانه یک مرتبه انفجار خواهیم داشت لذا اجبارا مجبوریم دستگاه تولید باد ( کمپرسور) را از محل انفجار دور تر قرار دهیم و مسافت طولانی را با شیلنگ انتقال باد جبران کنبم که این خود تا 50 درصد گاها اتلاف انرژی به همراه خواهد داشت
ادامه . حال با توجه به توضیحات بالا وقتی بهره بردار ما در شکل شماره 4 محل حفاری و استخراج نمک را از انجای که در ظاهر باطله برداری نیاز ندارد و در همان ابتدای کار خود ماده معدنی را بدست خواهد اورد لذا با این تفکر اگر در محدوده G طبق شکل 4 محل کار را مشخص کند مسلما در مرحله اول انفجار بار نمک را بدست خواهد اورد البته ملزم به انکه مسئول حفاری و … در ناحیه سمت چپ گوه که گل وجود دارد به گونه ای عمل کند که گل با نمک مخلوط نشود
با این تفاسیر اگر پس از انفجار شانس اورده باشیم و گل و دیواره گلی کنار با نمک غاطی نشود ( زیرا پس از انفجار مسلما کنار گل خالی شده و نمک برداشت شده و احتمال ریزش وجود دارد
اما به فرض عدم ریزش منطقع G پس از انفجار مرحله اول یا نهایتا دو مرحله انفجار به این شکل خواهد شده که در ذیل میبینید
باتوجه به شکل عمودی برش اول و شکل 4 و شکل 5 حال نتیجه استخراج غلط را بررسی میکنیم.
بهره بردار محترم همانگونه که در بالا خواندیم در معدن نمک خود اول منطقه G را به دلیل راحترین نقطه ممکن برای استخراج نمک در نظر گرفت زیرا به اعتقاد ایشان بهترین نقطه بوده که در همان اول انفجار نمک را بدست آورده و نیازی به باطله برداری ندارد.
اما
حال گذشته از تمام ایرادات بالا که فرض میکنیم اتفاق نخواهد افتاد بهره بردار ما با محاسباتب خیلی اسان به راحتی مشخص است که ایشان درحدود 200 تن الی 400 تن سنگ نمک و خاک نمک تولید کرده که …….
اما حال مجددا براساس منطق میبایست حفاری و استخراج نمک را ادامه بدهیم یعنی در محل ازاد شده انفجار مجددا چال زده و اماده انفجار کنیم.
لطفا دوست عزیز قبل از اینکه موارد و مشکلات این ادامه کار و استخراج نمک را بررسی کنیم به شکل ذیل ( شکل شماره 6 ) توجه کنید که منطقه G دقیقا بعد از انفجار اول است.
اگر دقت کنیم مسلما بهره بردار مجددا میبایست در جائی که با فلش مشخص شده را حفاری کند در اینجا بیشک مشکلات ذیل ایجاد میشود.
دراینجا اگر مسئول حفاری دقت داشته باشد سریع گذارش رسیدن مته ها به باطله و نمک را گزارش میدهد البته معمولا معدن دار نمک احتمال میدهد که لایه ای نازک از باطله است و سپس دستور می دهد که مجددا انفجار دوم را شروع کنند.
معدن نمک و بهره بردار بدون شک مجبور است محل کار را تعطیل کند
زیرا اولا دیواره سمت راست مسلما ریزش میکند ثانیا نمک به رگه های باطله رسیده و نمک را بشدت خراب میکند البته اگر رگه باطله در افقی بود مسلما بازهم میشد یک مرحله حفاری کم ارتفاع کرد و باطله را دور ریخت و بعد از باطله نمک یک دست داشت اما دراینجا رگه های باطله زیاد بوده و در مایل عمودی هستند یعنی منطق ممیگوید هرچه پاین برویم هم زمان رگه باطله خواهیم داشت .ضمن اینکه مسلما و 100درصد به دلیل گودال درست شده مکان مناسبی برای تجمع باران و اب خواهد شد
البته معمولا در همان اول یک بهره بردار معدن نمک هرگز این منطقه را استخراج نخواهد کرد و ما فقط به جهت یک آموزش و پیش بینی و شرح علت و نتایج انتخاب مکان بدون مطالعه و نادرست را خواستیم توضیح بدهیم:
در تصویر زیر نمونه ای از یک معدن نمک را میبینیم که برداشت شده اما متاسفانه بعد از مدتی متوقف شده.
از آنجائی که باطله های روی نمک را برداشت نکرده اند لذا بعد از مدتی دیگه باطله با نمک مخلوط شده و الزاما مجبور به توقف معدن نمک فوق شده اند
اگر در تصویر دقت کنید متوجه خواهید شد که تقریبا این معدن محل نوع کوه و نمک عینا شبیه همان نقشه های اعلام شده در بالا بوده و بعلت وجود باطله و همچنین برداشت روباز و غیر اصولی متاسفانه امکان ادامه برداشت نمک میسر نشده است و معدن نمک متوقف شد.
ادامه روش های استخراج
تحلیل روش های موجود طبق نمونه بش خورده از یک معدن نمک
برداشت سایر مناطق
در تصویر زیر که در ابتدای طرح موجود بود ابتدا روی منطقه G کار کردیم که دقیقا برداشت نمک و مشکلات آن منطقه را درمعدن نمک شرح دادیم حال مجددا به نقشه برمیگردیم و ادامه بررسی را خواهیم داشت
درضمن مجددا متذکر میشویم که این تصاویر اولا انحصارا توسط گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده تهیه شده و تحت هیچ عنوان بدون درج نام گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده حق کپی برداری ویا تغیر ماهیت متن ها را نداشته و درصورت مشاهده برابر قانون برخورد خواهد شد.
از آنجای که قصد نداریم مقاله تحقیقی فوق را خیلی طولانی کنیم لذا در خصوص بررسی مناطق و گزینه های ممکن جهت استخراج ماده نمک طبق نمونه تصویر برش خورده بالا لذا به صورت خلاصه سایر مناطق را بررسی میکنیم.
معدن کار یا همان بهره بردار معدن نمک 3 تا روش برای استخراج نمک خواهد داشت.
استخراج سریع و راحترین راه که زودتر به ماده معدنی نمک برسد ( یعنی کمترین هزینه ) مسلما معدن دار راحترین راه را انتخاب میکند که همان روش بالا ومنطقه G است که دیدیم پس از مدتی باشکست روبرو شد.
اما روش دوم استخراج به روش روباز و البته با مطالعه دقیق و را اگر درنظر بگیریم معدن نمک میتواند دراین منطقه بعنوان مثال منطقه A یا حتی منطقه B را مشخص کند.
راه و روش مطالعه دقیق در معدن یا در این معدن نمک چیست ؟
چگونه بهترین محل استخراج را پیدا کنیم ؟
از کجا بدانیم این نمک درادامه به باطله نخواهد رسید
و دها و صدها سوئال دیگر
و در مجموعه مطالع دقیق محل استخراج نمک در معدن نمک یعنی چه ؟
یکی از روش های اندازه گیری مواد معدنی یعنی نمک در معدن این است که منطقه و محدوده معدن را به چند قسمت تقسیم کنیم سپس طول و عرض و ارتفاع را محاسبه و با وزن حجمی نمک و .. ظرفیت حدودی نمک را بدست خواهیم آورد.
یکی دیگر از روش های مطالعه ذخیره و رگه های باطله و باند نمک و .. اولا گمانه زنی و چال های اکتشافی و … و مطالعه دقیق لایه های منطقه میباشد.
(( موضوع گمانه زنی و تعین ذخیره ماده معدنی و … خود یکی از شاخه های تخصصی بوده که به تنهای تفسیر و توضیح آن چندین مقاله و .. را میطلبد ما در در اینجا فقط اشاره ای کوچک میکنیم )
اگر در تصویر بالا را فرض کنیم یک منطقه معدن نمک است با توجه به اینکه اگر شاخص های رنگ را دراین مقاله طبق تمام تصاویر در نظر داشته باشیم.
رنگ زرد : نمک یک دست
رنتگ قهوه ای: خاک و گل
رنگ آبی و قرمز : باطله های بدون ارزش که ترکیب آن با نمک موجب ضایع شدن ماده معدنی نمک میشود
دراین منطقه بهره بردار ما در نقاطی را که با فلش مشخص شده قصد دارد حفاری اکتشافی کند و مسلما پس از حفاری کاملا متوجه میشود که 3 یا 4 متر پائین تر و در دل کوه رگه ها و باطله ها کجا هستند و براساس اطلاعات بدست امده میتواند بهترین محل استخراج نمک را پیدا کند
بهره بردار ما (گروه معادن و نمک پاینده ) پس از حفاری در نقاط مشخص متوجه میشود که فقط محدوده Mمحدوده ای است که نمک یک دست داشته و باطله و ..درنمک وجود نخواهد داشت البته لازم به توضیح است اکثر روش های شناسائی نمک در معدن نمک با درصدی ظریب خطا ئی بی شک همراه خواهد بود —————————
در تصویر بالا دقت کنید
یکی از محل های جدید برای استخراج سنگ نمک در معدن شماره 3 شرکت نمک پاینده است
اگر دقت کنید بهره بردار ابتدا مقداری گل و خاک را برداشت کرده ایم که به محل نمک برسیم .
اما اگر توجه کنید نمک های که در ابتدای کار یا به عبارت دیگر در شروع کوه نمک چون ماده معدنی یعنی سنگ نمک به فضای باز نزدیک تر بوده و زیر گل و لای قرار داشته یا گاها در مسیر شکست های کوه یا دره ها قرار دارند که آب باران و سیل به داخل آن نفوذ میکند در نتیجه نمک های با گل مخلوط شده و بهره بردار مجبور است برداشت های اول یا دوم یا گاها تا 5 متر یا حتی بیشتر را دور بریزد تا به نمک یکدست و تمیز برسد در داخل شکل بالا اگر دقت کنید به نمکگ رسده ایم ولی نمک های سیا و گلی و … است که قابل ارائه به بازار نیست در نتیجه مجبوریم پیشروی کرده تا به عمق نمک برسیم جائی که دیگر اب و باران نتوانسته به آن نفوذ کند به قسمت برش خورده عکس بالا در زیر توجه کنید
بهترین شرایط استخراج سنگ نمک چیست.
محدوده یا کوه خوب برای استخراج نمک چه شرایطی باید داشته باشد.
یک منطقه خوب یا یک سینه کار خوب برای استخراج سنگ نمک بهتر است شرایط زیر را داشته باشد.
تا اینجای مقاله در مورد نحوه پیدا کردن محل مناسب استخراج نمک و عواقب استخراج نا درست و مکان غیر کارشناسی را توضیح دادیم حال از اینجا به بعد روش استخراج سنگ نمک را توضیح میدهیم
روش استخراج سنگ نمک در معادن نمک
تهیه و تدوین گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده
((*** توجه *** هشدار – تمام متون و مقاله و تمام تصاویر این گزارش انحصارا توسط گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده تهیه و تدوین شده است و الزاما تمام مقاله انحصارا مخصوص سایت گروه نمک پاینده است . در صورتی که افراد سود جو و سایت های فیک به هر دلیل و به هر نحو مطالب این مقاله را کپی کرده ویا تغیری در ماهیت آن بدهند بدون درج نام منبع (نمک پاینده( موضوع جرم بوده و پیگرد قانونی خواهد داشت ))
نوع استخراج و روش استخراج نمک | میزان فراوانی این روش در معادن |
رو باز | کمتر از 10% |
تونلی یا همان اطاق پایه | بیش از 90% |
استخراج سنگ نمک در معادن نمک در منطقه ایران و در پایتخت نمکی کشور یعنی شهرستان گرمسار در مجموعه به دو صورت انجام میشود:
روش استخراج سنگ نمک در روباز با تونلی چه فرقی دارد و چرا
همانگونه که در مقاله بالا عرض کردیم به دلایل زیر استخراج نمک در منطقه کم کم از روباز به تونلی رفته و تقریبا دیگر کمتر معدنی استخراج روباز دارد . علت های این تفاوت استخراج در گذشته به صورت خلاصه به شرح ذیل است
در معادن نمک وقتی تکیه ای نمک از کوه یا محل خود جدا میشود را لق میگویند .معمولا اگر بعد از انفجار سنگ های نمک باقیمانده یا لق شده ( یعنی از محل خود کنده شده اما جدا نشده است ) را کارگv به خوبی جدا نکند در اینده این لق ها خطر ناک و احتمال ریزش و مسلما خطرات جانی و مالی زیادی را به دنبال خواهند داشت
در تصویر بالا میبنید که معدن نمک برای مدتی کار کرده به صورت روباز اما وقتی به باطله های روی کوه رسیده و شیب منفی درست ( شیب منفی چیست ؟ شیب منفی در معدن . در ذیل توضیح داده شده است شده) لذا دیگر باتوجه به قیمت نمک امکان باطله برداری نبوده از طرفی در محل کار اگر دقیت کنید در داخل دایره های قرمز نمک به باطله رسیده است و عملا دیگر امکان ادامه کار به صورت روباز میسر نبوده
ما اگر کنار یک دیوار یا یک کوه یا یک میله پرجم یا هر چیز عمودی که قرار بگیریم عملا یکی از سه حالت زیر را خواهیم داشت.
به شکل 3 شیب منفی میگویند.
حال شما فرض کنید همین اشکال کوه نمک بوده و شما در مجاورت یک کوه ایستاده اید
به نظر شما کدام یک خطرناکتر کدام یک خطرناک و کدام یک کم خطر است ؟
بله دقیقا شکل شماره 3 بشدت خطرناک است اما شکل 1 خطر و شکل 2 کم خطر و نسبتا بهتر است در معادن بهتر است محل استخراج به صورت پلکانی باشد که خطر ریزش ماده معدنی.
نمک تقریبا به صفر برسد شکل روش پلکانی مانند شکل زیر طراحی میشود.
یک نمونه از معدن استخراج شده به روش پلکانی ( پله های ایجاد شده در زمان استخراج کاملا مشهود است )
در زیر یک معدن نمک را میبینیم که قسمت سمت راست تصویر کاملا شیب منفی مشهوده و با زاویه 38 درجه ایحاد شده این بشدت خطرناک بوده واگر از ارتفاع بالا سنگ نمک جدا شده و سقوط کند موجب خطرات جبران نشدنی خواهد شد
در معادن نمک چه به صورت روباز و چه به صورت تونلی توسط انفجار نمک استخراج میشود روش چال زدن و استخراج در معدن نمک رو باز با تونلی تفاوت کوچکی دارد که در ذیل به آن اشاره میشود.
در روش روباز توسط مته های حفاری چال های عمودی زده شده و با توجه به وسعت منطقه و میزان برداشت ارتفاع چال ها و فاصله چال ها مشخص میشود.
حفره های سفید را چال های ایجاد شده به عمودی داخل نمک
در نظر بگیرید که سپی توسط مواد منفجره پر شده و منفجر میشوند البته این شکل
به صورت یک تصویر جهت اموزش بوده .در حفاری واقعی تعداد چالها
بین 30تا گاها 80 چال در معادن نمک میرسد و همه چال ها
دقیق عمود نبوده و براساس محل استخراج و
شکل دهی به محل و ایجاد شیب و پله کان
چال ها با زوایای مختلف زده میشود
در یک منطقه 5 مترمربع میتوالن 20 چال
تا 30 چال در نمک زد
پس از انفجار در شکل a1 مجددا در شکل زیر برای برداشت سنگ نمک چال های زده شده را مصلح میکنیم در این جا قصد برداشت نمک و ایجاد پلکان و جلوگیری از شیب منفی را داریم
حال پلکان ایجاد شده است.
ازاینجا به بعد دیگر ارتفاع استخراج زیاد میشود و بهره بردار نمک میتواند هر دفعه روی تمام سطوح پلکانها را یک جا جال زده و مواد معدنی یعنی سنگ نمک بیشتری استخراج کند.
سنگ نمک یا کلوخه نمک در معدن نمک تولید میشود اما نکته جالب اینجاست که چرا گاها یک سنگ نمک کوچک و یک سنگ نمک بزرگ و گاها هم ریز و نمک خاک شده وجود دارد ؟ آی علت برخورد سنگ های نمک به یکدیگر در زمان انفجار است ؟
خیر علت تفاوت ابعاد سنگ های نمک تولید شده برخورد آنها در زمان انفجار نیست البته این برخورد تاثیر داشته اما حدودا بین 2%تا 4% باعث ریز تر شدن و … سنگ نمک میشود . بلکه علت این مهم نوع حفاری و البته فاصله چال های از یک دیگر و عمق چال ها است
هرچه فاصله چالها از یک دیگر بیشتر شود سنگ نمک بدست
آمده بزرگ و بزرگتر میشود و بلعکس هرچه چال ها به یکدیگر نزدیکتر شوند مسلما سنگ نمک های تولید شده ریزتر شده اند البته اگر عمق جال ها نیز زیاد باشد باز باعث بزرگتر شدن سنگ نمک و اگر کم عمق تر باشد ریز تر میشود
به همین دلیل نمک تولید شده در معادن نمک جدا از بحثت کیفیت و خلوصیت و رنگ از نظر اندازه معمولا باعث میشود در معادن نمک ما سه نوع محصول نمک یا سنگ نمک داشته باشیم
ازطرفی در معادن معمولا سنگ های نمک بزرگ یعنی بزرگتر ازحدودا 30 یا 40کیلو را با پیکور خورد میکنند زیرا سنگ های نمک بزرگ که اصلاحا به آن ها کلم گفته میشود هم به اطاق کامیون اسیب میرساند و هم …..
یکی از روشهای استخراج نمک در معادن نمک استخراج به روش تونلی است یعنی بجای آنکه باطله برداری کنیم و کوه نمک را از بالاه به سمت پائین استخراج کنیم در نقطه ای مناسب به داخل کوه میرویم و به صورت تونل استخراج میکنیم در روش استخراج نمک در معادن نمک به روش تونل مزیت های وجود دارد که اکثر معادن نمک را مجاب کرده که ازاین روش استخراج نمایند.
مزیت های این روش : اولا بارندگی و سرما و گرما و .. عوامل آب و هوا و … هیچ تاثیری در روند تولید ندارد و ضمنا در اوج بارندگی و بالابودن رطوبت هوا سنگ نمک استخراج شده از دل کوه و داخل تونل به صورت خشک اماده فروش بوده .درضمن دیگر نیازی به باطله برداری و .. نبوده و نتیجتا هزینه ها و قیمت تمام شده تولید سنگ نمک را ظاهرا کاهش داده است ضمنا میزان استخراج یعنی تولید بالاتر خواهد رفت و نکته مهم معدن کار یا بهره بردار درصورتی که به هردلیل در مقابل خود رگه های باطله را داشته باشد دیگر به اندزاه روش استخراج روباز با مشکل روبرو نمیشود و امکان حرکت به سمت دیگر یا اصطلاحا دور زدن باطله یا اینکه باطله را به سقف انداخته یا زیر پا بگذاریم راحتتر است ( در ادامه سعی میکنیم روش ها و عبارت های فوق را توضیح دهیم )
در روش تونلی یا همان استخراج نمک به روش تونل یا اطاق پایه بخش استخراج به موارد و قسمت ها و عبارات و واحد های مهم و اصلی متفاوتی تقسیم شده که هر کدام نقش مهم و اساسی دارند.
دراینجا هر کدام از موارد ذیل را به صورت خیلی خلاصه توضیح میدهیم .البته مجددا لازم به توضیح میدانیم که عرض شود گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده وابسته به سازمان نمک پاینده که این مقاله پیش روی شما عزیز را تدوین و تهیه نموده سعی کردیم از بکار بردن اصطلاحات تخصصی و عبارات و جملات تخصصی و … تاحد ممکن پرهیز نموده و بلکه متن را تا سرحد مجاز به صورت و زبان بسیار ساده و عمومی دراختیار قراردهیم تا هر شخصی درهر حد و اندازه تخصصی که داشته یا … با مطالعه مقاله فوق درحد قابل قبولی متوجه شده و درنهایت بتواند از مقاله اطلاعات مورد نیاز خود را فراگرفته باشد
شما فرض کنید قصد دارید خودتان یک تونل را بکنید مسلما اگر در فرضایت خود این مهم را تجسم کنیم اول سعی میکنیم از ریزش آن یعنی ریزش سقف به پائین جلوگیری کنیم پس ابتدا محلی را حفاری میکنیم که کمتر خطر ریزش داشته باشد یعنی خاک ان یا ماده.
آن سفت بوده شل نباشد و … و سپس در تجسم اولیه همه ما به یاد ایجاد ستون خواهیم افتاد حال یا با چوب یا …. و اگر تجسم خود را ادامه دهیم به راحتی میبینیم که (( اگر درفیلم های که تونل حفر میکنند مثل حتی تونل های فیلم فرار از زندان یا …. ) میبینیم که با بیل یا هر چیزی که خاک یا زمین یا .. را میکنند ابتدا بالاترین قسمت را کنده و سپس به سمت پائین خراب میکنند.
این تجسم بالا را بزرگ میکنیم و دقیقا همان نگرانی ها فوق و تجسمات بالا به روشی البته دقیق و تخصصی اصول استخراج تونلی نمک است
در ابتدا برای ایجاد تونل باید مکانی مناسب را پیدا کنیم
موارد فوق اندکی از شرایط و اصول درست کردن یک تونل نمک بوده و مسلما اطلاعات تخصصی و کارشناسی درصورت نیاز ازطریق کارشناسان گروه نمک پاینده تقدیم میگردد.
در زیر توسط عکس ها و نقشه های تجسمی و ایزومتریک سعی میکنیم موارد فوق را مختصرا توضیح دهیم :
نقشه بالا در فرض یک قسمت از منطقه یا محدوده معدن نمک پاینده است با توجه به اینکه قبلا هم اعلام کردیم اگر در فرض محدوده زرد رنگ را کاملا سنگ نمک و آبی را باطله های سیاه رنگ نمکی و صورتی را نمک های صورتی قرمز و نارنجی و باطله های گچی و منطقه قعوه ای رنگ را خاک و گل روی نمک در نظر بگیریم (اگر به خاطر داشته باشیم دراوایل این مقاله این تصویر را جهت استخراج نمک در منطقه به صورت روباز تحلیل کردیم ) و دراین قسمت محدوده را جهت ایجاد تونل در نظر میگیریم حال باتوجه به تعاریف منطقه لذا بهترین نقطه جهت شروع تونل استخراج نمک همان قسمتی است که با فلش قرمز رنگ نشان داده ایم زیرا اولا در کنار جاده و در ارتفاع کمی بلندتر از زمین است یعنی شیب به گونه ای است که اب باران درانجا جمع نخواهد شد ازطرفی بالای تونل ارتفاع خاک و باطله و شیب منفی وجود ندارد و دهانه ما امن خواهد بود درضمن بالای تونل ارتفاع بسیار خوبی داریم که اکثرا نمک بوده و مقاومت خوبی خواهد داشت
اگر یک کوه نمک را در معدن نمک که داخل آن کوه به صورت تونلی درحال استخراج نمک هستیم از بالا برش بدهند و از بالا به راه رو و ورودی های نمک نگاه کنیم آن قسمتی سیاه است را نمک فرض کنیم و قسمت سفید را نمک های برداشت شده و تونل های زده شده ببینیم دقیقا به شکل ذیل خواهیم دید.
در تونل ابتدا بالای ارتفاع را به صورت افقی چال میزنیم و انفجار میکنیم یعنی عملا نمک را از دل کوه به بیرون میکنیم
( فرض کنید در یک سطح صاف و عمودی دیوار منزلتان بالاترین ارتفاع دیوار یعنی کنج سقف را اول به صورت افقی چال بزنیم و سپس منفجر کنیم به این سر پایه یا پیش روی میگوییم.
بعد از انکه اطاق پیش روی ایجاد شد سپس چال های حفاری را به صورت عمودی از کف ان اطاق پیش روی به داخل نمک میزنن و سپی چال ها را انفجار میکنند . هرچه اطاق پیش روی در داخل نمک عمق بیشتری داشته باشد مسلما تعداد دفعات بیشتری میتوان انفجار و چال های عمودی زد یعنی میزان استخراج و سرعت کار بی شک در معادن نمک تونلی بستگی به عمق اطاق پیشروی دارد . جالب است بدانید اطاق پیشروی نمک در تونل عملا بعنوان یک پس انداز و یک نقطه قوت برای معدن نمک بحساب می آید و بسیار مهم و قابل توجه معدن دار میباشد تا جائی که توجه خاصی به آن میشود . کارگر مخصوص حفاری در اطاق پیش روی را پیشروی زن یا سقف زن میگویند تخصص و تجربه و دقت این کارگر بسیار مهم است زیرا شیب معدن پهنای تونل و ستون ها و حتی صاف ماندن و بجای نماندن لق ها و تکه های مانده سنگ نمک از انفجار همگی بستگی به مهارت این کارگر دارد
تصویر شماره 1 تونل نمک
این تصویر یک تونل نمک که در معدن نمک ایجادشده . مربوط به دهانه ورودی تونل میباشد . عرض ورودی تقریبا 6 متر و ارتفاع آن حدودا 18 متر است شیب ورودی تونل نمک را اگر دقت کنید شیب بازاویه ملایمی به سمت مخالف دهانه تونل است درنتیجه اب باران به داخل تونل نمک نخواهد امد
اما دوتا مشکل در تصویر دیده میشود ؟
تصویر شماره 2 تونل نمک
در این تونل نمک و دهانه ورودی به داخل معدن نمک اگر دقت کنیم مشکل و ایراد تصویر بالا را نخواهیم دید زیرا بالای دهانه تونل نمک ضخامت قابل توجهی میبینیم و این باعث میشود سقف تونل بسیار مستحکم بوده و بارندگی و … هرگز نتواند به سقف تونل برسد صمن انکه هر دوطرف نوک قله اب ریز به کناره های دهانه دارد و این خوب است
اما در این تونل نمک مشکل دیگری وجود دارد . آیا شما توانستید مشکل آن را پیدا کنید ؟
بله دقیقا درست است اگر به شیب و ازتفاع دهانه تونل نسبت به جاده دسترسی خوب توجه کنیم متوجه خواهید شد که متاسفانه شیب ها به سمت دهانه تونل نمک در این معدن نمک وجود دارد و صد البته در زمان بارندگی معدن کار عزیز با مشکل برخورد خواهد کرد
تصویر شماره 3 دهانه تونل
شما در تونل معدن نمک بالا اما یک تونل مناسب و نسبتا استاندارد در معدن نمک را میبینید
ادامه دارد
مقاله فوق همچنان ادامه دارد . اگر دوست دارید ادامه مطالب را پیگیری کنید به اطلع میرساند که به زودی مطالب مفید و جالبی در ادامه مقاله بالا تدوین و در سایت رسمی گروه کارخانجات و معادن نمک پاینده قرار خواهیم داد در ادامه مطلب و در مقاله بعدی خواهیم خواند که
دوستان عزیز
با سلام
امیدوارم تا اینجای این مقاله مفید بوده و رضایت شما عزیزان را جلب کرده باشیم
لازم دانستم چند نکته را یاداور بشویم
مشتریان می توانند برای اطلاع از شرایط خرید و فروش انواع سنگ نمک با ما در نمک پاینده با شماره های 02334208302الی 04 و 02334243715الی 16 تماس بگیرند.
همانطور که گفته شد، تمامی مشاوره ها و خدمات تلفنی و اینترنتی رایگان است و کارشناسان ما در ساعات اداری آماده ی پاسخ به سوالات شما هستند.
مجموعه نمک پاینده آماده ی ارائه ی خدمات آنلاین و اینترنتی و خرید به صرفه انواع نمک و سنگ نمی می باشد.
به سفیدی نمک با صداقت . و به تمیزی نمک با سلامت و به نگهدارندگی نمک پایدار در صنعت نمک ایستاده ایم تا با کمک شما به شما خدمت کنیم